Druk op ouders en kinderen in coronatijd

Het thuiszitten voor ouders en kinderen kan in de huidige situatie behoorlijk uitdagend zijn. Als je als gezin al in een crisis zat, is het moeilijk om er nog een crisis bij te krijgen. Helaas worden veel gezinnen door de coronatijd geconfronteerd met nog meer stress dan dat ze al hadden. Kinderen komen hierdoor in de knel te zitten.

In dit artikel ga ik in op de kwetsbare groep kinderen. Daarna bespreek ik waar ouders mee geconfronteerd kunnen worden. Verder geef ik zoveel mogelijk tips! In de hoop dat er voor iedereen een tip bij zit die kan helpen in deze moeilijke tijd.

KINDEREN IN DE KNEL
Kinderen die in een situatie zitten waarbij veel huiselijk geweld is en nergens anders naartoe kunnen en ook niet even opgevangen kunnen worden door school, staan er alleen voor. Dit geldt tevens voor een grote groep kinderen die gescheiden ouders hebben, waarbij de onderlinge communicatie en afstemming tussen ouders niet lekker loopt.

Gehandicapte kinderen, die ineens van structuur moeten veranderen, hebben het moeilijk. Ouders kunnen soms onmogelijk de hele dag voor hun gehandicapte kind zorgen. De zorg die normaal gesproken aan deze kinderen geboden wordt kan niet zomaar door ouders worden overgenomen, althans niet voor de hele dag.

Kinderen met psychische problemen kunnen door de stress die uit deze crisis naar voren komt nog meer last krijgen van hun psychische problemen. Het betreft vaak gevoelige kinderen, die niet flexibel kunnen reageren op plots veranderende situaties.

Er is een groep kinderen met psychische problemen die het wat gemakkelijker hebben gekregen vanwege de coronacrisis. Dit betreft veelal kinderen die problemen hebben die zich naar binnen keren (de zogeheten internaliserende problemen). Hierbij kan je denken aan kinderen met angst, teruggetrokkenheid, somberheid enz. Voor kinderen met faalangst is het even wat rustiger. Zij hoeven even niet de hele tijd te voldoen aan de hoge eisen. Kinderen met sociale problemen worden even ontzien. Het is voor deze groep kinderen misschien nu wel even prettig dat er wat meer lucht voor ze komt, maar als deze situatie te lang aanhoudt zal het hun ontwikkeling niet stimuleren.

OUDERS KRIJGEN HET VOOR HUN KIEZEN
De schrik voor sommige ouders zit er behoorlijk in.

Hoe zal het bijvoorbeeld zijn als:
– Je dochter van 17 jaar wegloopt in deze tijd?
– Je puber maar niet naar je luistert en met vrienden rondhangt en alle maatregelen aan zijn laars lapt?
– Je zoon met autisme niet meer uit bed komt door de veranderde situatie?
– Je kind met ADHD blijft rond stuiteren, niet meer bedaart en het behang van de muren trekt?
– Je er nu achter komt dat je dochter een eetstoornis heeft en je nergens terecht kunt voor hulp?
– Je dochter ineens bij je zus gaat wonen?
– Je zoon structureel weigert om deel te nemen aan de online lessen van school?

Dit is maar een kleine greep uit de incidenten waar ouders mee geconfronteerd worden. Voeg daar in een aantal gevallen aan toe dat er drugs en alcohol meespelen en huiselijk geweld. Bij het laatste moet ik helaas toevoegen dat heel veel jongeren, nu we allemaal thuis zitten, getuige zijn van veelvuldige ruzies tussen hun ouders. Daar komt nog bovenop dat veel gezinnen kampen met financiële problemen en stress hebben over hun baan die op de tocht staat of die ze al kwijt zijn.

Er zijn gezinsfactoren en kindfactoren die meespelen in een crisis, maar nu is het ook nog eens de maatschappij als context, de coronacrisis, die alles nog meer in beweging zet. En gelukkig zijn er gezinnen die het allemaal goed aankunnen en hun weg vinden in deze tijd, ook al is dat moeilijk. Maar de groep van kwetsbare gezinnen staat echt heel erg onder druk momenteel. Nergens gaat het leven over rozen, maar bij deze ouders en kinderen zeker niet.

Algemene tips
– Opvoeden doe je met elkaar. Geen enkel gezin voedt haar eigen kinderen alleen op. Dat doen we met elkaar. In deze tijd is het heel moeilijk om dat met elkaar te doen. Je moet zoeken naar andere wegen om het met elkaar te blijven doen. Er zal gezocht moeten worden wie op welke manier hulp en steun kan bieden in deze tijd. Jeugdcoaches uit wijkteams en/ of CJG’s (centrum voor jeugd en gezin) kunnen een helpende hand bieden.
– Zorg voor jezelf. Ouders moeten echt proberen om voor zichzelf ruimte te creëren in deze tijden. Het is zo nodig om even afstand te nemen van alle hectiek en momenten vinden voor jezelf om je even terug te trekken. Al zou het maar een halfuurtje op een dag zijn. In de praktijk heb ik het al vaak gehoord en toevallig hoorde ik het ook in de media, even in je eentje op de w.c. zitten kan al helpen om even tot jezelf te komen.
– Praat er met anderen over. Bespreek je problemen met anderen. Ik kan niet vaak genoeg benadrukken dat het goed is voor ouders als ze sparren met anderen zoals vrienden en collega’s. Het helpt je om even je gedachten op een rij te zetten en even wat afstand te nemen van de situatie. Als de ander je verhaal herkent werkt dat helemaal positief.
– Zie het als een crisis. Als je erkent dat je in een uitzonderlijke situatie zit, geef je jezelf de ruimte om uitzonderlijke oplossingen te bedenken. Het benoemen van een crisis maakt dat ‘het probleem’ buiten jezelf komt te liggen, waardoor je de situatie beter overziet.
– Soms kan het gewoon niet verder zo. Grenzen stellen aan een situatie is ook in crisistijd nodig. Voor sommige gezinnen loopt het zo hoog op dat het gewoon niet anders kan dan dat kinderen even ergens anders moeten verblijven en voor ouders geldt hetzelfde. Ook ouders kunnen ervoor kiezen om tijdelijk even ergens anders te verblijven. Professionele hulp is hierbij nodig.
– En dan is het wat het is. Berusting in een situatie (lees: acceptatie van een situatie) kan helpen om je stressniveau omlaag te brengen. Met minder stress kan je een situatie beter aan. Je reageert dan minder vanuit emotie en het voorkomt dat je impulsief handelt.

Ik herhaal hier enkele tips die ik in andere artikelen gaf.
Elk gezin heeft haar eigen patroon en gaat er op haar eigen manier mee om. Ieders stijl van communiceren, accepteren en conflict hanteren verschilt. Hoe dan ook heeft iedereen te maken met een plots veranderde situatie en moet iedereen zich aanpassen. Hierbij een aantal tips voor ouders om de rust te bewaren in het gezin en om de situatie een beetje te stroomlijnen.
– Zoek naar het beste ritme met elkaar. Maak afspraken over dingen zoals hoe laat mogen de kinderen opstaan, waar werken ze aan hun schoolwerk en hoe lang, wanneer mogen de kinderen naar buiten, wanneer wordt er gegeten en wanneer wordt er tv gekeken. Kinderen kunnen hier heel goed in meedenken.
– Belangrijk is dat kinderen aan hun schoolwerk kunnen zitten en dat ouders met hun werk bezig kunnen zijn. Dit kan je bereiken door duidelijke afspraken met elkaar te maken en af te stemmen met je partner wie wanneer op de kinderen let. De kinderen zullen geïnstrueerd moeten worden wanneer ze dingen wel en niet mogen en op welke momenten welke ouder ‘in charge’ is.
– Als je eenmaal met elkaar een ritme gevonden hebt, is het belangrijk dit vol te houden. Dit zorgt voor structuur, duidelijkheid en overzicht. De voorspelbaarheid die hieruit voortvloeit hebben kinderen nodig. Het brengt rust voor het hele gezin en stelt iedereen in staat om aan de nieuwe situatie te wennen.
– Niet geheel onbelangrijk is dat je als gezin momenten inlast om met elkaar te praten over de coronacrisis. Kinderen kunnen zich zorgen maken en hebben allerlei vragen. Het is belangrijk dat je als ouder open staat voor deze vragen en probeert ze zo zorgvuldig mogelijk te antwoorden. Niet dat je op alle vragen antwoord hebt, maar wel dat je open staat voor de vraag zelf en dat je samen met je kind kan verdragen dat het een goede vraag is, maar er helaas niet altijd een antwoord is. Niemand weet bijvoorbeeld nog hoe lang deze situatie duurt of hoeveel mensen er getroffen zullen worden.
– Als ouder heb je een belangrijke voorbeeldfunctie in deze situatie. Kinderen letten goed op hun ouders of zij in de war raken. Daarop stemmen zij hun eigen gedrag af. Probeer niet te snel in paniek te raken noch de maatregelen van de overheid te bagatelliseren. Hou de communicatie met je kind open, wees rustig en bespreek de moeilijke gevoelens die worden opgeroepen door de onbekende situatie.

STRUCTUUR is belangrijk!
Wat we weten is dat zoveel mogelijk structuur kan helpen. Dit wil zeggen dat er gewerkt moet worden aan een vast ritme, zodat kinderen (en ook ouders) precies weten wat er te gebeuren staat en wat er verwacht wordt.

NOG MEER TIPS
Wissel momenten van werken aan school en spelen af. Probeer activiteiten te bedenken waarbij kinderen kunnen bewegen. Geef ze voldoende aandacht en leg hiervoor af en toe je werk even naast je neer. Hoe meer aandacht je hebt voor je kinderen op voorhand des te rustiger ze zullen zijn. Spreek met je partner af wie wanneer op de kinderen let. Probeer jezelf af te zonderen als je even niet op de kinderen hoeft te passen en doe regelmatig even iets leuks voor jezelf. Dat maakt je veerkrachtiger en laat je flexibeler met de situatie omgaan.

GOEDE TIPS OP INTERNET
Omgaan met de gevolgen van het coronavirus van het Nederlands Jeugd Instituut. Voor ouders, kinderen, professionals en gemeenten.
https://www.nji.nl/coronavirus

Hoe blijf je mentaal overeind in deze stressvolle periode? Tips, adviezen, contacten en initiatieven om deze periode samen door te komen.
https://wijzijnmind.nl/corona

Hulp voor ouders en kinderen in de gemeente Den Haag
https://gezinencorona.nl/

Ik hoop dat ouders en kinderen wat hebben aan deze tips. Het is een ongekende tijd waarin we met elkaar zitten. Laat me weten als je vragen hebt.

Arnold Groos
Klinisch Psycholoog

Foto: Caleb Woods